ORIENTACJA PRZESTRZENNA małych dzieci

,,Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków
i dzieci starszych wolniej rozwijających się”

 

,,Lepiej poznaję przestrzeń wokół mnie - potrafię ustalić, co znajduje się za mną, z boku, przede mną. Wiem, co i gdzie powinno być. Chcę pomagać w sprzątaniu”.

 

 

Orientacja przestrzenna małych dzieci.

 

Małe dziecko z własnego punktu widzenia poznaje otoczenie oraz przestrzeń, w której żyje. Trwa to dość długo i można wyróżnić w tym procesie następujące prawidłowości:

 

-poznawanie siebie i najbliższego otoczenia zaczyna się od świadomości własnego ciała i od poznawania własnych możliwości poruszania się w bliskiej przestrzeni,

-następnie dziecko rozpatruje otoczenie w stosunku do siebie i powoli uczy się przyjmować swój własny punkt widzenia,

-następnie kształtuje się zdolność do przyjmowania punktu widzenia drugiej osoby, ale to dotyczy już starszych dzieci.

 

Ważne jest zatem, aby organizować sytuacje, w których dziecko będzie miało okazję gromadzić własne doświadczenia, a potem kierować dziecięcą świadomość. Najpierw należy zacząć od kształtowania świadomości schematu własnego ciała. Dziecko dotykiem i pod kontrolą wzroku bada swoje ciało, własne możliwości ruchowe, a także następstwo własnych doznań. Warto pomóc dziecku w kształtowaniu własnego ,,Ja”, łatwej będzie mu zrozumieć siebie, a potem innych oraz kontrolować własne zachowanie.

 

Ćwiczenia wspomagające rozwój wiedzy o samym sobie:

• Nawiązanie kontaktu z dzieckiem oraz uzyskanie jego zgody na wspólne ćwiczenie.
• Zwrócenie uwagi, kto może dotykać, przebierać, rozbierać dziecko, od kogo można przyjmować łakocie i zabawki.
• Dotykanie rękoma dziecka np. głowy, włosów, uszów… rodziców i odwrotnie, wspólne nazywanie poszczególnych części ciała, albo ,,Pokaż mi nos…” itp.
• Rozpoznawanie swojej sylwetki, twarzy w lustrze mówiąc przy tym np. ,,Spójrz w lustro, tam są twoje oczy, pokaż paluszkiem jedno oczko, potem drugie…” itp.
• Na koniec można się uśmiechnąć w lusterku jednocześnie pokazując dziecku, jego akceptację, tego jak wygląda.
• Porównywanie części ciała rodzica i dziecka np. ,,Spójrz to są moje dłonie, pokaż mi swoje” itp.
•  ,,Miny” – oglądanie różnego rodzaju min w lustrze i określanie, czego mogą być symbolem, np. smutku, radości…
• Co to jest? – pokazywanie część i ciała, dziecko nazywa albo pokaż i nazwij…
•   Pojedynki na miny np. kto kogo przestraszy.
• Ważne jest, aby dziecko znało własne imię, nazwisko i adres.
•  Ćwiczenie w rozróżnianiu płci, schematu ciała lalki, misia i różnych zwierząt, nazywanie poszczególnych części ciała.
• Konstruowanie wizerunku ludzi, zwierząt, dopasowywanie części i składanie obrazków w sensowną całość.

Kiedy dziecko ma już niezłą świadomość schematu własnego ciała, można pomóc mu w kształtowaniu własnego punktu widzenia, aby potrafiło określić co się wokół niego znajduje. Dziecko powinno gromadzić doświadczenia:

• Patrząc w ustalonym kierunku i pokazując znajdujące się tam przedmioty.
• Rzucając przedmioty od siebie i obserwując ich lot.
• Przesuwając się w określonym kierunku tzn. chodzenie pod dyktando.

Dzięki takim ćwiczeniom trzylatek uczy się rozpoznawać kierunki i poznaje określenia: nad, przed, obok, za, na, wewnątrz, pod itp. Nie trzeba wymagać od trzylatka, aby odróżniał rękę lewą od prawej, jest na to za wcześnie.

Nie można na siłę przyuczać dziecka do posługiwania się ręką prawą, bo można wówczas przestawić dziecko lewo-ręczne do tego, by było prawo-ręczne. Nie przeszkadza to dziecku, gdy wykonuje ono ruchy duże i mało dokładne, kłopoty zaczynają się dopiero wtedy, gdy ma ono wykonać jakąś dokładną, złożoną i precyzyjną czynność np. rysowanie, wycinanie itp. W momencie przestawienia  - z lewej ręki na prawą opanowanie tych czynności wówczas jest bardzo trudne a dziecko często oświadcza, ze nie umie, albo nie chce wykonać jakieś czynności bo wie, że jego działanie skończy się niepowodzeniem. U dziecka 3-letniego nie można jeszcze ocenić czy jest ono prawo-ręczne czy lewo. Mądrze będzie dać dziecku czas, aby mogło samo zdecydować, którą ręką łatwiej jest mu się posługiwać. Mimo to warto w miarę możliwości ćwiczyć sprawność obu rąk oraz  koordynację wzrokowo-ruchową.

Dodatkowe ćwiczenia wspomagające dziecko w poznawaniu najbliższego otoczenia:

• Rzuć woreczek – rodzic wskazuje kierunek.
•  Gdzie jest woreczek? Np. ,,Połóż woreczek przed, za itp. sobą”
•  ,,Idź tam gdzie powiem”.
• Tor przeszkód.
• ,,Skąd słychać stukanie, radio?”.
• ,,Zanieś na swoje miejsce”.
•   Pomoc w sprzątaniu – zapytaj dziecko np. ,,Gdzie mieszka lalka?”, ,,Pamiętasz gdzie chowamy klocki?”.
• ,Gdzie to powinno być?”
•   ,,Czy tak może być?” 

 

Artykuł opracowany na podstawie książki E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska

,,Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się”

 

Magdalena Matuszak