CO DZIECKO POWINNO SŁYSZEĆ OD DOROSŁYCH?

 

SŁOWA  MAJĄ MOC 

 

 

 

„Odporność psychiczna dzieci to bardzo szeroki temat,

przy którym warto się zatrzymać,

ponieważ poczucie, że jest się akceptowanym

i kochanym stanowi jedną z ważniejszych potrzeb dzieci.

Bez niego maluchy zachowują się w sposób,

który dorośli określają często jako niegrzeczny.

Za konkretnymi zachowaniami stoją jednak właśnie deficyty związane

z poczuciem bezpieczeństwa i wspieraniem odporności psychicznej”.

 

 

 

 

Żeby wzmocnić w dziecku spokój i wiarę, należy codziennie powtarzać pewne zdania.

 

Chodzi o pozytywne komunikaty, mimo że dziecko wie że jest kochane i akceptowane to i tak potrzebuje słyszeć te słowa, ale bez dodatkowych komunikatów, czyli: Jesteś super, ale…

 

CZY NIE PRZESADZĘ?

 

Warto wypowiadać wspierające zdania bez oporów. Wielu dorosłych uważa, że dziecko które często słyszy pochwałę nie będzie znało granic lub nie będzie widzieć swoich słabych stron, ale to nie prawda. Dzieci,  które są zabezpieczone zapleczem (czyli mają poczucie wartości i bezpieczeństwa) bez problemu przyjmą, także słowa krytyki oraz dostrzegają zdenerwowanie dorosłego i jego emocje, również negatywne. Przecież komunikacja z dzieckiem nie polega tylko na chwaleniu.

 

PRZEPIS NA ODPORNOŚĆ PSYCHICZNĄ

 

Idealna proporcja według badań i poradników dla rodziców to pięć na dwóch, czyli pięć pozytywnych komunikatów na dwa negatywne/krytyczne.

 

W sytuacjach trudnych, warto pośród krytyki pamiętać o pozytywach. Oczywiście w miarę umiaru i rozsądku, czyli nie może to wyglądać tak, że dziecko najpierw usłyszy te „złe” wieści, a za kwadrans pięć dobrych. Informacje te powinny być rozciągnięte w czasie i to my dorośli powinniśmy pamiętać i pilnować tych proporcji. W przeciwnym razie dziecko będzie miało poczucie, że jest tylko krytykowane i nie odnajdzie się w tej sytuacji. Niestety nasz mózg z wielką skrupulatnością koduje wszystkie negatywne komunikaty, wręcz wychwytuje je z otoczenia, a trudniej przyjmuje i zapamiętuje dobre rzeczy. Dlatego tak ważne są te proporcje pięć do dwóch.

 

 

WSPIERAM BEZWARUNKOWO

 

 

Jeśli do wspierających informacji lub innych pozytywnych komunikatów, codziennie dodajemy ale, to od razu wpadamy w schemat miłości warunkowej. Wtedy dziecko nie ma budowanej odporności psychicznej i jest przekonane, że musi być „jakieś”: grzeczne, miłe, dobrze się uczyć, nie robić nic niezgodnego z wyobrażeniem rodzica, chodzić z uśmiechem na dodatkowe zajęcia, których nie lubi, itp. czyli ma spełniać warunki podyktowane przez dorosłego.

 

 

To samo dotyczy informacji zwrotnych z ust opiekunów czy nauczycieli. Sensowna i konstruktywna krytyka, która jest naturalnym elementem komunikacji, powinna być odseparowana od informacji ukierunkowanych na wspieranie odporności w sposób bardzo wyraźny/czytelny dla dziecka. Absolutnie nie powinno tak brzmieć: „Lubię cię, ale nie przerywaj mi, kiedy czytam książkę na głos”. Te dwa komunikaty powinny być rozdzielone, a brzmieć powinny tak:

 

• "Podoba mi się, że pozbierałaś/-eś klocki od razu, jak o to prosiłam/-em, nie musiałam/-em prosić cię po raz drugi"

 

• "Twój obrazek jest bardzo pomysłowy, od razu wiem, że te ptaki to wróble. Widać że się postarałaś/-eś."

 

• "To ćwiczenie z kolorowaniem bez wychodzenia za linię jest trochę nudne, ale pomaga rękom, bo stają się silniejsze i dokładne. Pokaż, w którym miejscu wyjechałaś/-eś za linię. Można to jakoś poprawić? Jaki masz na to pomysł?”

 

JESTEŚ DLA MNIE WAŻNA/-Y 

 

Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo potrzebują dorosłego, z którym czują się związani. Może to być rodzic, ale także opiekun, nauczyciel czy jakaś inna osoba, która dla malucha jest bardziej atrakcyjna, dlatego że poświęca mu więcej czasu lub swoją atrakcyjność kieruje głównie na zabawę.

 

Dość istotne jest więc podkreślenie słowa „dla mnie” w zdaniu: jesteś ważna/-y, zwłaszcza gdy dziecko ewidentnie ma gorszy dzień i czuje że jest niewiele warte. Właśnie, te słowa mogą sprawić, że sytuacja wyda się maluchowi jaśniejsza niż na początku.

 

DZIĘKUJĘ ZA POMOC

 

Dziękuję, to bardzo ważne słowo, które jest niedoceniane w codziennych sytuacjach. A przecież to miłe kiedy słyszymy od bliskich czy domowników że nasze działania są widoczne i doceniane. Dlatego warto to słowo wypowiadać na głos, a nie zakładać, że nawzajem się doceniamy i nie komunikujemy go swoim bliskim. Czasami dorośli uważają, że jak zaczną dziękować dzieciom za posprzątanie pokoju czy sali przedszkolnej to stracą w ich oczach nieco autorytetu. To nie prawda, spontaniczne dziękowanie za codzienne czynności, proste rzeczy wspierają odporność psychiczną dziecka i jest miłym nawykiem, a przy okazji pokazujemy mu, że doceniamy, szanujemy i jesteśmy wdzięczni.

 

Warto także od czasu do czasu maluchowi powiedzieć: Bez ciebie, bym sobie nie poradził/-a, ponieważ daje mu to poczucie że jest potrzebne, wartościowe i ma on swój wkład w budowanie codzienności w domu czy w przedszkolu.
 

 

MOŻESZ BYĆ Z SIEBIE DUMNA/-Y

 

Powyższe zdanie dopiero od kilku lat brzmi właśnie tak, i jest ukierunkowane na osobę, która wykonała czynność. Wcześniej brzmiało: Jestem z ciebie dumna/-y, co jest podobne, ale nie do końca tym samym komunikatem.

 

 

Ważne jest aby dziecko, które włożyło wysiłek w wykonaną pracę, zadanie, czynność, usłyszało właśnie: Możesz być z siebie dumna/-y. Słowa te bardzo podbudowują jego myślenie o sobie i poczucie wartości, że postarał się i coś osiągnął własną pracą. Oczywiście nie ma w nic złego w tym, żeby dziecko od czasu do czasu usłyszało od nas: Jestem z ciebie dumna/-y.

 

Jednak warto pamiętać, że mówimy to czasami, a częściej stosujemy: Możesz być z siebie dumna/-y, ponieważ chcemy, żeby dziecko czegoś się uczyło i starało dla siebie, a nie dla nas dorosłych. Warto pamiętać, że maluchy doceniane chętniej podejmują nowe wyzwania i nie boją się porażek.
 

 

UDA CI SIĘ! WIERZĘ W CIEBIE

 

Większość dzieci ma trudności z wykonaniem jakiegoś zadania, zwłaszcza gdy jest nowe, brakuje im wielu przykładów cierpliwości, dlatego szybko się podają. Natomiast my dorośli wiemy, że aby osiągnąć wyniki, trzeba sporo ćwiczyć, ciągle w kółko do znudzenia powtarzać jakieś czynności. Dlatego dziecko powinno słyszeć, że rodzic stoi obok i wierzy że kiedyś się mu uda. Oczywiście ta wiara nie zawsze idzie w parze z natychmiastowymi wynikami, a czasami nawet wykonanie czynności ma mizerne efekty. Dlatego właśnie w takich momentach, należy głośno i wyraźnie podkreślać:

 

Następnym razem ci się uda, albo Wierzę, że następnym razem ci się uda.

 

Zdanie to jest zwłaszcza cenne, gdy dziecko jest w różnych emocjonalnych sytuacjach, stara się, np. zapanować nad gniewem, złością, a różne okoliczności sprawiają, że ponosi fiasko. Wtedy ważny jest ten komunikat, bez tego maluch szybko może dojść do wniosku, że skoro to była porażka to nie ma co się starać w przyszłości. A przecież każdy dzień to nowa szansa na to że mu się uda.

 

 

PAMIĘTAJ, ŻE MOŻESZ LICZYĆ NA MOJĄ POMOC

 

Powyższe zdanie ma pokazać dziecku jak sobie poradzić w konkretnych sytuacjach, a nie wyręczać go, czy usuwać mu kłody spod nóg. Dziecko powinno wiedzieć, że nie jest pozostawione same sobie.

 

Wiek przedszkolny to moment, kiedy maluch musi odnaleźć się w grupie rówieśniczej, wychodzi z domu i świat nie zawsze wygląda jak w rodzinnych czterech ścianach. Pomoc polega na pokazaniu mu narzędzi, dzięki którym poradzi sobie w najróżniejszych sytuacjach (rozwiąże problem).

 

W przedszkolu pomagamy dziecku uświadomić sobie, że nie każdy musi chcieć się z nim bawić czy dzielić zabawkami, nie oceniamy tylko pomagamy wspólnie przejść przez trudny czas.

 

 

Dorośli powinni pamiętać, że słowa maja moc, niestety zapominamy o tym. To co dziecko usłyszy od dorosłego, zawsze towarzyszy mu przez kolejne lata.

 

 

Pozytywne komunikaty pomagają im wzrastać

i budować poczucie własnej wartości.

Pamiętajmy, że postawa dorosłych nie wyklucza

mądrego wychowania, stawiania granic

i wymagań na miarę możliwości wychowanków,

a jedynie pomaga w utrzymaniu pozytywnej dyscypliny.

 

 

Nie zapomnijmy o tym że język, którym zwracamy się do dzieci,

staje się w przyszłości ich własnym językiem w porozumiewaniu się z innymi.

Dlatego dbajmy o to, żeby nasz język był pełen miłości,

życzliwości i zrozumienia,

niezależnie od tego, w jakim miejscu jesteśmy i mieszkamy.

 

 

 

25 WAŻNYCH ZDAŃ,

 

które dziecko powinno słyszeć od dorosłych

 

 

1. Kocham cię.
2. Dziękuję za pomoc.
3. Przepraszam, pomyliłam/-em się.
4. Jesteś ważna/-y.
5. Lubię spędzać z tobą czas.
6. Wierzę w ciebie.
7. Pamiętaj, że jestem obok.
8. Ufam ci.
9. Pomogę ci w potrzebie.
10. Możesz być z siebie dumna/-y.
11. Widzę, że się postarałaś/-eś.
12. Co o tym myślisz?
13. Możesz powiedzieć „nie”.
14. Tym razem się nie udało. Sprawdźmy, dlaczego…
15. Złość, gniew, smutek są w porządku.
16. Nie musisz się ze mną zgadzać.
17. Wybaczam ci.
18. Nie oceniam cię.
19. Nie każdy będzie cię lubił, to naturalne.
20. Czego się dzisiaj dowiedziałaś/-eś?
21. Szanuj siebie i innych.
22. Chętnie razem z tobą pomilczę.
23. Nauczyłam/-em się tego od ciebie.
24. Postaraj się. Nie poddawaj się.
25. Rozumiem cię.

 

 

Tekst opracowany na podstawie artykułu pedagog, autorki książek dla dzieci i rodziców - Anny Jankowskiej pt. „Co dziecko powinno słyszeć od dorosłych”. Artykuł został wydrukowany w czasopiśmie „Bliżej przedszkola” 4.235/2021.

 

 

Opracowała:

Elżbieta Rosa-Nowak