TEORIA WIELU INTELIGENCJI - Howard Gardner

ponad 12 lat temu

Howard Gardner – Teoria wielu inteligencji

Nie ma uzgodnionej definicji inteligencji, zatem to czym ona jest zależy od tego kogo o nią zapytamy. Definicja inteligencji będzie zależna od metod, którymi się posłużymy, od poziomu analizy zgromadzonych danych, od systemu uznawanych przez nas sądów i wartości.
W Stanach Zjednoczonych współcześni eksperci wiążą inteligencję z zachowaniami akademickimi, takimi jak zdolności werbalne i zdolności rozwiązywania problemów, podczas gdy laicy kojarzą inteligencję z rozwiązywaniem problemów praktycznych i zainteresowaniami związanymi z uczeniem się. W psychologii związków inteligencji z myśleniem abstrakcyjnym najsilniej bronią psychologowie trudniący się układaniem testów inteligencji, natomiast psychologowie społeczni łączą funkcjonowanie intelektualne ze społecznymi interakcjami, obyczajami oraz wartościami.

Tym niemniej do czasów Howarda Gardera mówiło się jedynie o jednym rodzaju inteligencji, niezależnie od tego jak poszczególni autorzy definiowali powyższe pojęcie. Natomiast Howard Gardner wprowadził w 1983r. teorię „wielu inteligencji”.
Jego praca była wyzwaniem wobec klasycznego spojrzenia na inteligencję. Zdaniem Gadnera klasyczne podejście zakłada, że inteligencja jest monolityczną umiejętnością logicznego rozumowania, właściwą matematykom, logikom i innym uczonym. Zgodnie z tym poglądem najbardziej cenione jest myślenie abstrakcyjne.

Odcinając się od takiego spojrzenia na inteligencję, Gardner zdecydowanie opowiada się za istnieniem kilku, stosunkowo autonomicznych rodzajów inteligencji. Definiuje inteligencję jako: „zdolność rozwiązywania problemów lub tworzenia produktów mających znaczenie w określonych warunkach kulturowych i środowiskowych”. Inteligencja w jego koncepcji jest raczej terminem porządkującym i opisującym ludzkie umiejętności, niż realnie istniejącym bytem. Nie jest „rzeczą” lecz raczej potencjałem, którego obecność pozwala jednostce korzystać z typów myślenia odpowiednich do konkretnych rodzajów treści.
Gardner uznał, że istnieje co najmniej siedem rodzajów inteligencji.

I.   Inteligencja językowa

Jest prawdopodobnie najlepiej zbadaną zdolnością człowieka. Dowody na jej istnienie pochodzą z psychologii rozwojowej, która odkryła u wszystkich jednostek uniwersalną, szybko rozwijającą się umiejętność werbalnego porozumiewania się. Posiadaczami wybitnej inteligencji językowej są poeci wrażliwi na brzmienie i bogactwo znaczeń języka. Jest ona również niezbędna dziennikarzom, twórcom tekstów reklamowych i prawnikom.

Dziecko z rozwiniętą inteligencją językową ma dobrze rozwiniętą pamięć, myśli symbolami, lubi mówić, opowiadać, zadaje dużo pytań, przytacza zasłyszane historie, słucha opowieści, potrafi ułożyć ciąg dalszy do słyszanej historii lub układa własne historie.

II.   Inteligencja muzyczna

Pozwala ludziom tworzyć, przekazywać i rozumieć znaczenie, jakie niesie ze sobą dźwięk. Inteligencją muzyczną mogą pochwalić się kompozytorzy, dyrygenci, instrumentaliści a także akustycy i inżynierowie dźwięku.

Dziecko z rozwiniętą inteligencją muzyczną jest wrażliwe na dźwięki, nie tylko muzyczne, potrafi na przykład rozróżniać śpiew ptaków, ma poczucie rytmu, lubi śpiewać, przezywa muzykę, ma swoje ulubione piosenki wywołujące określone reakcje i zachowania, nie potrafi siedzieć spokojnie słysząc dźwięki piosenek, potrafi aktywnie słuchać i uczyć się przy muzyce.

III.   Inteligencja matematyczno – logiczna

Polega na rozumieniu abstrakcyjnych relacji i posługiwaniu się nimi. Ponadprzeciętną inteligencję matematyczno – logiczną wykazują matematycy, programiści komputerowi, analitycy finansowi, księgowi, inżynierowie i naukowcy.

Dziecko z rozwiniętą inteligencją matematyczno – logiczną lubi porządek i precyzyjne instrukcje. Jest konkretne, dociekliwe, cierpliwe, dąży do osiągnięcia celów. Lubi gry, łamigłówki, zagadki, potrafi rozwiązywać postawione przed nim problemy, umiejętnie klasyfikuje, szereguje, chętnie eksperymentuje.

IV.   Inteligencja przestrzenna

Jest zdolnością polegającą na spostrzeganiu informacji wzrokowych lub przestrzennych, transformowaniu i modyfikowaniu ich, oraz odtwarzaniu wrażeń wzrokowych, nawet bez odniesienia do pierwotnego bodźca fizycznego. Rozwój tej inteligencji kończy się w okresie średniego dzieciństwa, znajdujemy ją wśród geografów, chirurgów i nawigatorów.

Dziecko z rozwiniętą inteligencją przestrzenną jest wrażliwe na otaczające go przedmioty, kolor, wzory. Jest twórcze i pomysłowe, doskonale orientuje się w przestrzeni trójwymiarowej, lubi rysować, malować, konstruować, wiernie odtwarza z pamięci obrazy, ma rozwinięty zmysł dotyku, myśli używając wyobraźni i obrazów. Lubi też grać w gry logiczne.

V.    Inteligencja kinestetyczno - ruchowa

Ten rodzaj inteligencji odbiega najdalej od klasycznego spojrzenia na inteligencję. Inteligencja kinestetyczna polega na użyciu swojego ciała do „rozwiązywania problemów lub tworzenia produktów”. Podstawowe operacje związane z ta inteligencją to kontrolowanie własnej motoryki i zdolności manipulowania przedmiotami. Ten rodzaj inteligencji występuje u tancerzy, alpinistów, gimnastyków oraz żonglerów.

Dzieci z rozwiniętą inteligencją kinestetyczno – ruchową wykorzystują ruch w sposób celowy, potrafią wykorzystać ruch własnego ciała do wyrażenia emocji. Mają bardzo dobre wyczucie czasu i przestrzeni, są uzdolnione manualnie, mają dobra koordynacje ruchową, lubią wycieczki, zajęcia w terenie.

VI. Inteligencja intrapersonalna

Ten rodzaj inteligencji zależy przede wszystkim od umiejętności rozróżniania własnych uczuć, intencji i motywacji. Prowadzi do głębokiej samowiedzy właściwej ludziom starszym, podejmującym ważne decyzje lub doradzającym innym członkom własnej społeczności. Wybitni pisarze wykorzystują ją tworzenia analiz introspekcyjnych. Inteligencja ta odgrywa dużą role w tworzeniu adekwatnego obrazu siebie i podejmowaniu na jej podstawie trafnych decyzji życiowych. Pozwala człowiekowi poznawać jego własne możliwości i sposoby ich wykorzystywania.

VII. Inteligencja interpersonalna

Polega głownie na zdolności do rozpoznawania i odróżniania uczuć, przekonań i intencji innych ludzi. Na początku rozwoju dziecka, umiejętność ta przejawia się przez rozpoznawanie ludzi tworzących otoczenie dziecka, oraz przez dostrzeganie ich nastrojów. W najbardziej rozwiniętej formie inteligencja interpersonalna przejawia się zdolnością do rozumienia ludzi i kształtowania ich postaw. Dzięki tej inteligencji tak wiele osiągnęli Matka Teresa i Marcin Luter King. Jest ona niezbędna terapeutom, rodzicom i oddanym swej pracy nauczycielom.

Gardner zwraca uwagę, że osiągnięcie najwyższego poziomu kompetencji w jakiejś dziedzinie wymaga kombinacji kilku wymienionych wyżej inteligencji. Dla tancerzy np. najważniejsza jest inteligencja kinestetyczno – ruchowa, jednak aby poruszać się z właściwą ekspresją, we właściwym rytmie muszą dysponować także inteligencją muzyczną. Powinni także posługiwać się inteligencjami personalnymi, aby trafnie interpretować odgrywane na scenie postacie i wzbudzać zainteresowanie widowni.
Gardner twierdzi, że wszyscy normalni ludzie są zdolni do wykorzystania wszystkich inteligencji, różnią się natomiast określonym „profilem”. „Profil” inteligencji opisuje charakterystyczną dla każdego człowieka kombinację mniej lub bardzie rozwiniętych rodzajów inteligencji, używaną do rozwiązywania problemów. Istnienie tych silnych i słabych stron wyjaśnia różnice indywidualne.

Opracowała Elżbieta Smalewska
W oparciu o Howard Gardner, Mindy l. Kornhaber, Warren K. Wake, „Inteligencja. Wielorakie prespektywy”, W-wa, 2001

Powrót